Ο ρόλος των θρεπτικών στοιχείων στην καλλιέργεια της πατάτας

Μακροθρεπτικά στοιχεία

Η πρόσληψη των μακροθρεπτικών στοιχείων μεταβάλλεται ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.

Η απομάκρυνση των θρεπτικών στοιχείων διαφέρει από χωράφι σε χωράφι και σχετίζεται με την τελική παραγωγή (απόδοση). Οι πατάτες χρησιμοποιούν το κάλιο περισσότερο από κάθε άλλο στοιχείο , ακόμα και από το άζωτο.
Για κάθε έναν τόνο πατάτας που παράγεται ανά στρέμμα, απομακρύνονται από το έδαφος περίπου 4kg Αζώτου και 6,5kg Καλίου.

 

Τόσο το κάλιο όσο και το άζωτο χρειάζονται από τα φυτά σε όλη τη διάρκεια της βλαστικής τους ανάπτυξης, του σχηματισμού αλλά και της διόγκωσης των κονδύλων.

Άζωτο (N)

Το άζωτο είναι απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο για τη διασφάλιση υψηλών αποδόσεων. Προωθεί την ανάπτυξη της καλλιέργειας, γι' αυτό θα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμο στα φυτά μετά από κάθε εφαρμογή του στο έδαφος (βασική και επιφανειακή λίπανση πατάτας). Η παρουσία του Αζώτου είναι κρίσιμη για την υποστήριξη επαρκούς, πράσινης φυλλικής επιφάνειας που αξιοποιεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ηλιακή ακτινοβολία και προωθεί τη φωτοσύνθεση των φυτών.

Η επάρκεια των φυτών σε άζωτο (κάλυψη των αναγκών)

• Επιδρά θετικά στο μέγεθος των κονδύλων.
• Επιδρά θετικά στο βάρος των κονδύλων.
• Σε νιτρική μορφή, ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου, του καλίου και του μαγνησίου από τα φυτά.

Η υπερβολική χορήγηση του αζώτου (περίσσεια) 

• Ευνοεί την υπέργεια ανάπτυξη του φυτού εις βάρος των κονδύλων (σχηματισμός, μέγεθος και βάρος).
• Αυξάνει την ευαισθησία των φυτών σε παθογόνα.
• Καθυστερεί την ωρίμανση των κονδύλων (οψίμιση).
• Μειώνει τη συγκέντρωση του αμύλου, της ξηράς ουσίας και του ειδικού βάρους των κονδύλων κυρίως σε όψιμες εφαρμογές.
• Μπορεί να οδηγήσει σε ποιοτική υποβάθμιση των κονδύλων.

Εσωτερικό σχίσιμο του κονδύλου λόγω υπερβολικής χορήγησης αζώτου

 

Φώσφορος (P)

Ο φώσφορος είναι σημαντικό θρεπτικό στοιχείο για την ανάπτυξη και απόδοση της πατάτας. Αποτελεί συστατικό των νουκλεϊκών οξέων (DNA & RNA), είναι ουσιώδης για τη δημιουργία νέων φυτικών ιστών, αλλά και τη μεταφορά ενέργειας μέσα στο φυτό. Είναι στοιχείο που επιδρά θετικά στην αύξηση των αποδόσεων της πατάτας επηρεάζοντας πολλούς παράγοντες.

Η επάρκεια των φυτών σε φώσφορο

• Επιδρά θετικά στη δημιουργία ισχυρού ριζικού συστήματος και στην καλή εγκατάσταση των φυτών στο χωράφι.
• Αυξάνει τον αριθμό των σχηματιζόμενων κονδύλων ανά φυτό.
• Αυξάνει το μέγεθος των κονδύλων.
• Προωθεί την κανονική ωρίμανση των κονδύλων.
• Ευνοεί τη σύνθεση και μεταφορά του αμύλου στους κονδύλους.  

 

Κάλιο (K)

Η πατάτα είναι φυτό με μεγάλες απαιτήσεις σε κάλιο. Το κάλιο είναι θρεπτικό στοιχείο που συντελεί στην ομαλή ανάπτυξη των φυτών και η διαθεσιμότητά του επηρεάζει με πολλούς τρόπους τις τελικές αποδόσεις της καλλιέργειας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο για την επίτευξη μεγάλης, αλλά και ποιοτικής παραγωγής.

Η επάρκεια των φυτών σε κάλιο

• Αυξάνει τη φυλλική επιφάνεια ευνοώντας τη φωτοσύνθεση των φυτών.
• Αυξάνει το μέγεθος των κονδύλων.
• Ενισχύει τα στελέχη, κάνοντάς τα πιο στιβαρά και ανθεκτικά σε παθογόνα που προσβάλλουν την πατάτα.
• Βοηθάει τα φυτά να λειτουργήσουν καλύτερα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες (υδατικό stress, υψηλές θερμοκρασίες).
• Βελτιώνει τη διαχείριση του νερού μέσα στα φυτά.
• Προωθεί την κανονική ωρίμανση των κονδύλων.
• Έχει θετική επίδραση στη μεταφορά θρεπτικών στοιχείων από τα φύλλα στους κονδύλους.
• Αυξάνει την περιεκτικότητα του αμύλου στους κονδύλους.
• Βελτιώνει τη διατηρησιμότητα των κονδύλων στην αποθήκη.
• Μειώνει το εσωτερικό καφέτιασμα της σάρκας.
• Μειώνει το μαύρισμα της πατάτας κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος.

 

Ασβέστιο (Ca)

Το ασβέστιο είναι βασικό στοιχείο για την πατάτα και απαιτείται σε μεγάλες ποσότητες από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών. Είναι απαραίτητο στοιχείο για την ενίσχυση της δομής των κυτταρικών τοιχωμάτων και αυξάνει την αντοχή τους στα διάφορα παθογόνα. Προωθεί τη διαίρεση και επιμήκυνση των κυττάρων, συντελώντας στην επίτευξη υψηλής παραγωγής.

Η απορρόφηση του ασβεστίου γίνεται μέσα από το κύριο ριζικό σύστημα των φυτών και μεταφέρεται στο υπέργειο μέρος τους μέσω των αγγείων του ξύλου με το ρεύμα της διαπνοής (ανοδική κίνηση του νερού). Το ασβέστιο που φτάνει στα φύλλα της πατάτας ακινητοποιείται σε αντίθεση με τα υπόλοιπα στοιχεία (N, P, K) και δεν μπορεί να μετακινηθεί οριζόντια ή κάθετα προς τους κονδύλους.

Η τροφοδοσία των κονδύλων με ασβέστιο γίνεται μέσω των ριζικών τριχιδίων και των στολώνων την περίοδο που είναι ήδη σχηματισμένοι. Από την έναρξη σχηματισμού των κονδύλων και έπειτα, η συχνή τροφοδοσία με ασβέστιο βελτιώνει ποιοτικά και ποσοτικά την παραγωγή.   

 

Η επάρκεια των φυτών με ασβέστιο

• Βοηθάει στην ανάπτυξη πυκνού και υγιούς ριζικού συστήματος (μικρότερη ένταση σε ασθένειες, νηματώδεις, έντομα).
• Αυξάνει το μέγεθος των κονδύλων, συνεπώς και τις τελικές αποδόσεις παραγωγής.
• Ενισχύει τη δομή της επιδερμίδας των κονδύλων και εμποδίζει την προσβολή από παθογόνα τόσο στον αγρό όσο και κατά την αποθήκευση(Erwinia, rhizoctonia, ελμινθοσπορίωση).
• Βοηθά τα φυτά ώστε να ανταπεξέλθουν τις δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες που καταπονούν τα φυτά (υδατικό και θερμοκρασιακό stress)
• Περιορίζει την απώλεια υγρασίας από τους κόνδυλους στην αποθήκη.
• Μειώνει τα εσωτερικά καφετιάσματα της σάρκας που προκαλούν ποιοτική υποβάθμιση της παραγωγής.
• Βελτιώνει την ποιότητα της πατάτας στο μαγείρεμα εμφανίζοντας λιγότερα καφετιάσματα.

 

Το ασβέστιο μπορεί να βοηθήσει τις καλλιέργειες που αναπτύσσονται σε προβληματικά εδάφη υψηλής αλατότητας. Φυτά που καλλιεργούνται σε τέτοια εδάφη παρουσιάζουν τυπικά συμπτώματα έλλειψης ασβεστίου, όπως καψίματα στις άκρες των φύλλων, απορρίψεις φύλλων και καθυστερημένη ανάπτυξη. Η προσθήκη ασβεστίου σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα χλωριούχου νατρίου βελτιώνει την ανάπτυξη των φυτών έως και 80% (Dr Howard E. Joham, 1973, Kent, L.M et al. 1985).

 

Μαγνήσιο (Mg)

Το μαγνήσιο είναι συστατικό της χλωροφύλλης και παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της φωτοσύνθεσης. Βοηθάει στο σχηματισμό πολλών ενώσεων όπως σάκχαρα, λίπη, έλαια και συμμετέχει στο μεταβολισμό και τη μεταφορά του φωσφόρου (συμμετέχει σε όλες τις φυσιολογικές διεργασίες που λαμβάνει μέρος και ο φώσφορος). Σοβαρή ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να μειώσει τις αποδόσεις έως και 15%. 

Οι μεγάλες συγκεντρώσεις NH4+ , Ca+2, K+ στο έδαφος ασκούν ανταγωνιστική επίδραση στην πρόσληψη του Mg. Όταν το επίπεδο του ασβεστίου στους καρπούς είναι χαμηλό και κάτω από ορισμένες τιμές, το μαγνήσιο παίρνει τη θέση του στις κυτταρικές μεμβράνες και ενισχύεται η προδιάθεση για την εκδήλωση φυσιολογικών ανωμαλιών στους κονδύλους. Σε γενικές γραμμές το μαγνήσιο αποτελεί ουσιαστικό θρεπτικό στοιχείο που επηρεάζει θετικά τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα της παραγωγής.

Η επάρκεια των φυτών σε μαγνήσιο

• Αυξάνει την περιεκτικότητα της ξηράς ουσίας στους καρπούς.
• Αυξάνει το ειδικό βάρος των κονδύλων.
• Αυξάνει το μέγεθος των κονδύλων.
• Αυξάνει την περιεκτικότητα του αμύλου στους κονδύλους βελτιώνοντας τη γεύση τους.
• Βελτιώνει τη διατηρησιμότητα των κονδύλων στην αποθήκη.
• Μειώνει τους μεταχρωματισμούς της σάρκας από φυσιολογικά αίτια.
• Βελτιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της πατάτας κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος (λιγότερα καφετιάσματα).

 

Θείο (S)

Το θείο αποτελεί συστατικό κάποιων σημαντικών αμινοξέων που αποτελούν τις πρόδρομες ουσίες για τη σύνθεση των πρωτεϊνών. Είναι επίσης συστατικό της βιταμίνης Β1 που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ριζών. Η συγκέντρωσή του στα φυτά εξαρτάται από αυτήν του αζώτου, γι’ αυτό και η σχέση Ν:S είναι κρίσιμη. Η ποσότητα που απαιτείται από τα φυτά είναι κοντά στα επίπεδα του μαγνησίου. Το θείο ευνοεί τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των κονδύλων έχοντας ρόλο στη μείωση της σπογγοσπορίωσης της πατάτας.

 

 

Ιχνοστοιχεία 

 

Βόριο (B)

Το βόριο είναι θρεπτικό στοιχείο που ενώ χρειάζεται από το φυτό σε μικρές ποσότητες, η έλλειψή του επηρεάζει σημαντικά τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα της παραγωγής.
Ο βασικός ρόλος του βορίου σχετίζεται με την ανάπτυξη των άκρων των ριζών και των βλαστών αλλά και τη γονιμοποίηση του άνθους.
Είναι στοιχείο που βοηθάει την απορρόφηση του ασβεστίου από τα φυτά ενισχύοντας τη σταθεροποίησή του στα κυτταρικά τοιχώματα. Έχει ουσιαστικό ρόλο στην ενίσχυση της αντοχής της επιδερμίδας και τη μεγαλύτερη διατηρησιμότητα των κονδύλων στην αποθήκη. Τέλος, επιδρά θετικά στην ενίσχυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της πατάτας κατά το μαγείρεμα μειώνοντας τα μαυρίσματα της σάρκας.

 

Μαγγάνιο (Mn)

Το μαγγάνιο συμπεριφέρεται παρόμοια με το μαγνήσιο στο φυτό της πατάτας, υποστηρίζοντας πολλές βιοχημικές λειτουργίες. Αντίθετα με το μαγνήσιο, το μαγγάνιο είναι εξαιρετικά δυσκίνητο στο φυτό και μεταφέρεται κυρίως στους νεαρούς ιστούς.

 

Λοιπά Ιχνοστοιχεία

Όπως είπαμε και στην αρχή της ενότητας, όλα τα στοιχεία είναι απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη και λειτουργία των φυτών. Ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός, το μολυβδαίνιο, είναι στοιχεία που χρειάζονται από τα φυτά της πατάτας σε μικρές ποσότητες και συμμετέχουν σε κρίσιμες λειτουργίες που ευνοούν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά της παραγωγής.
Γι' αυτό και ένα πλήρες ισορροπημένο πρόγραμμα λίπανσης της πατάτας με όλα τα θρεπτικά στοιχεία είναι απαραίτητο για τη σωστή ανάπτυξη της καλλιέργειας και την επίτευξη των αναμενόμενων αποδόσεων.