Ο ρόλος των θρεπτικών στοιχείων στην ανάπτυξη του κριθαριού

Οι δυο συντελεστές που προσδιορίζουν την τελική απόδοση της παραγωγής είναι ο αριθμός των κόκκων ανά μονάδα επιφάνειας και το βάρος τους. Όλοι επομένως οι παράγοντες που ασκούν θετική επίδραση στους συντελεστές αυτούς, αυξάνουν και τις τελικές αποδόσεις της καλλιέργειας.

Ένα ισορροπημένο πρόγραμμα λίπανσης που συμπεριλαμβάνει τα απαραίτητα για το κριθάρι μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά στοιχεία, στηρίζει θετικά τους παραπάνω συντελεστές.

Περιεκτικότητα Αζώτου, Φωσφόρου και Καλίου σε κριθάρι ζωοτροφής, για διαφορετικές αποδόσεις παραγωγής

Περιεκτικότητα Αζώτου, Φωσφόρου και Καλίου σε κριθάρι ζυθοποιίας, για διαφορετικές αποδόσεις παραγωγής

Λοιπά θρεπτικά στοιχεία

Ο ρόλος των θρεπτικών στοιχείων ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του κριθαριού

Οι απαιτήσεις του κριθαριού σε θρεπτικά στοιχεία, ποικίλλουν ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας. Το άζωτο και το κάλιο είναι τα θρεπτικά στοιχεία που απαιτούνται στις υψηλότερες ποσότητες για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων στα κριθάρια.

Κατά τη διάρκεια της ταχείας ανάπτυξης των φυτών την περίοδο της άνοιξης, εντείνεται η πρόσληψη όλων των θρεπτικών στοιχείων. Η διαθεσιμότητά τους στα στάδια αυτά μέσω μιας επιτυχημένης τακτικής λίπανσης παίζει καθοριστικό ρόλο στη σωστή στήριξη της ανάπτυξής τους.

Σχετική απορρόφηση των κυρίων θρεπτικών στοιχείων ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του κριθαριού

Φύτρωμα και αδέλφωμα

Άζωτο

Ευνοεί τη διαφοροποίηση και ανάπτυξη των φύλλων όπως και την αύξηση του αριθμού των αδελφιών ανά φυτό.

Τα δίστιχα κριθάρια έχουν χαμηλότερο βάρος στάχεων. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η επίτευξη μεγαλύτερης πυκνότητας φυτών σε σχέση με τις εξάστιχες ποικιλίες ώστε να αυξηθεί η απόδοσή τους. Η υψηλότερη πυκνότητα σποράς και το παραγωγικότερο αδέλφωμα που επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αζώτου, είναι απαραίτητα στα δίστιχα κριθάρια. Σε ποικιλίες πολλαπλών σειρών, ο στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία 3 στάχεων ανά φυτό, ενώ στα δίστιχα κριθάρια 2 στάχεων ανά φυτό.

Φώσφορος

Προμηθεύει τα φυτά με την απαραίτητη ενέργεια για την υποστήριξη των λειτουργιών τους και προωθεί την ανάπτυξη ενός πλούσιου ριζικού συστήματος. Βοηθάει τα φυτά στην καλύτερη προσαρμογή τους στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.

Μόλις η καλλιέργεια αναπτύξει τα πρώτα φύλλα αρχίζει να βασίζεται πλέον στο διαθέσιμο εδαφικό φώσφορο, στηρίζοντας την ανάπτυξη των βλαστών και των ριζών. Η διαθεσιμότητα του φώσφορου στο έδαφος επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το εδαφικό pΗ, ο αερισμός του εδάφους, η περιεκτικότητά του σε άργιλο, σίδηρο και ανθρακικό ασβέστιο, καθώς και από την υγρασία και θερμοκρασία του.

Είναι σημαντικό επομένως να διασφαλίσουμε πως ο διαθέσιμος εδαφικός φωσφόρος θα χρησιμοποιηθεί από τα κριθάρια, αποφεύγοντας κάθε περιορισμό στην ανάπτυξη των φυτών. Στην περίπτωση των χειμερινών κριθαριών οι ανάγκες των φυτών αυξάνονται ραγδαία από την περίοδο του αδελφώματος μέχρι και την άνθηση.

Ψευδάργυρος

Σε χαμηλή συγκέντρωση, ο ψευδάργυρος είναι βασικό στοιχείο για τη ζωή των φυτών. Εμπλέκεται σε πολλές βιοχημικές διεργασίες όπως ο μεταβολισμός των υδατανθράκων, των πρωτεΐνών, των λιπιδίων και η σύνθεση των νουκλεϊκών οξέων. Προωθεί τις φυσιολογικές διεργασίες λειτουργίας και ανάπτυξης των φυτών όπως η φωτοσύνθεση και η βλάστηση των σπόρων.

Καλάμωμα (επιμήκυνση βλαστών)

Με βάση το συνολικό αριθμό των αδελφιών που αναπτύχθηκαν και τελικά θα επιβιώσουν, καθορίζεται και ο συνολικός αριθμός των σχηματιζόμενων στάχεων. Τα αδέλφια έχουν μικρότερους στάχεις σε σχέση με το κεντρικό φυτό και παράγουν λιγότερους κόκκους με μικρότερο βάρος.

Τα πιο σημαντικά μακροθρεπτικά στοιχεία στο στάδιο αυτό είναι το άζωτο, ο φωσφόρος το κάλιο και το θείο.

Άζωτο

Το άζωτο είναι το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων. Η εξασφάλιση του αζώτου στο στάδιο αυτό ευνοεί:

• Τη δημιουργία μεγαλύτερης φυλλικής επιφάνειας
• Την επιβίωση και υποστήριξη περισσότερων αδελφιών ανά φυτό
• Τη δημιουργία καταβολών (περισσότερων θέσεων) για μεγαλύτερους στάχεις

Η επιβίωση των αδελφιών επηρεάζεται άμεσα από τις δόσεις εφαρμογής του αζώτου όσο και από το χρόνο εφαρμογής του.
Η χορήγηση του αζώτου στο στάδιο αυτό θα πρέπει να ρυθμιστεί με σκοπό να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες της καλλιέργειας. Ενδεχόμενη υπερδοσολόγιση μπορεί να οδηγήσει σε πλάγιασμα των φυτών με σημαντικές επιπτώσεις στην τελική παραγωγή. 

Η επίδραση του αζώτου στην απόδοση των κριθαριών φαίνεται ξεκάθαρα στην καμπύλη απόκρισης του, παρουσιάζοντας θετική συσχέτιση δόσεων και τελικών αποδόσεων. Ως βέλτιστη τιμή παρεχόμενου αζώτου (Ν Οpt) ορίζεται η δόση με την οποία επιτυγχάνεται η απόδοση εκείνη που τελικά οδηγεί και στο μέγιστο οικονομικό όφελος της καλλιέργειας.

Το άζωτο επηρεάζει τον αριθμό των θέσεων (κόκκων) που θα σχηματιστούν στον στάχυ του κάθε φυτού. Εάν η παροχή του αζώτου είναι περιορισμένη ο αριθμός αυτός θα μειωθεί.

Η χρονική στιγμή της εφαρμογής του αζώτου είναι σημαντική, καθώς οι αριθμοί των θέσεων του στάχυ (κόκκων) καθορίζονται νωρίς, από το βλαστικό στάδιο της διπλής πτυχής (στάδιο τερματισμού της βλαστικής φάσης).

Φώσφορος

Προμηθεύει τα φυτά με την απαραίτητη ενέργεια για την υποστήριξη όλων των λειτουργιών του. Είναι επομένως κρίσιμος ο ρόλος του στον καθορισμό των τελικών αποδόσεων.

Κάλιο

Το κάλιο συμμετέχει στην κινητικότητα των θρεπτικών στοιχείων μέσα στα φυτά, έχει ουσιαστικό ρόλο στη ρύθμιση της υδατικής τους ισορροπίας και την ενίσχυση της σταθερότητάς τους. Φυτά με έλλειψη καλίου οδηγούνται ευκολότερα σε μαρασμό και θεμοκρασιακό στρες.

Το κάλιο είναι θρεπτικό στοιχείο που επηρεάζει τον αριθμό των θέσεων των κόκκων στο στάχυ.

Η μελέτη του Συνδέσμου Ανάπτυξης Καλίου (Potash Development Association) απεικονίζει τη σαφή συσχέτιση μεταξύ της παροχής καλίου και του αριθμού των κόκκων ανά στάχυ, με την έλλειψη του καλίου να εμποδίζει την ανάπτυξη και να μειώνει τον σχηματισμό τους.

Θείο

Το θείο είναι ένα ακόμα σημαντικό θρεπτικό στοιχείο απαραίτητο για την αύξηση των σχηματιζόμενων βλαστών. Τα αμινοξέα είναι τα δομικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών που συντίθενται από τις πρωτεΐνες και έχουν ως βάση τους το θείο.

Το θείο είναι στοιχείο που μετακινείται δύσκολα στο φυτό, με τη νέα βλάστηση να παρουσιάζει έντονα τα συμπτώματα της έλλειψης του. Η χορήγηση θείου είναι απαραίτητη για την κάλυψη των συνεχών αναγκών του φυτού την περίοδο της έντονης ζήτησης.

Ξεστάχυασμα μέχρι και γέμισμα των κόκκων

Στο στάδιο αυτό καθορίζονται σημαντικά τόσο τα ποσοτικά χαρακτηριστικά της απόδοσης, όσο και τα ποιοτικά.

Το μέγεθος και το βάρος των κόκκων του κριθαριού (ποσοτικά χαρακτηριστικά) καθορίζονται από το γενότυπο των φυτών και τη χρονική διάρκεια του γεμίσματός τους. Από τη στιγμή που θα γίνει η γονιμοποίηση του άνθους, οι κόκκοι αρχίζουν να αναπτύσσονται, με το φυτό να κατανέμει στα όργανα αυτά τα παραγόμενα φωτοσυνθετικά προϊόντα των φύλλων, όπως και άλλες αποθηκευμένες ουσίες (άμυλο και πρωτεΐνες). Όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος γεμίσματος των κόκκων, τόσο μεγαλύτερο θα είναι πιθανότατα και το μέγεθός τους. Το άζωτο, ο φώσφορος, το κάλιο, το θείο, το βόριο, ο χαλκός, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος είναι ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία που επιδρούν στα χαρακτηριστικά της παραγωγής.

Πέρα από τη διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων, οι παράγοντες που επηρεάζουν εξίσου σημαντικά το μέγεθος των κόκκων είναι η διαθεσιμότητα του νερού (αποφυγή stress από την ξηρασία), καθώς και η υγιεινή των φυτών (ασθένεις, έντομα) που διατηρεί πράσινη τη φυλλική επιφάνεια και βελτιώνει τη λειτουργία του.

Άζωτο

Η διαχείριση του αζώτου έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στο τελικό μέγεθος και βάρος των κόκκων. Οι εφαρμογές που γίνονται νωρίς την άνοιξη εξασφαλίζουν μια πλούσια φυλλική επιφάνεια που με τη σειρά της ευνοεί την παραγωγή περισσότερων φωτοσυνθετικών προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά θα χρησιμοποιηθούν μετέπειτα στην ανάπτυξη και γέμισμα των κόκκων.

Το άζωτο και το θείο αυξάνουν τον αριθμό των κόκκων στον στάχυ, πολλές φορές όμως σε βάρος του μεγέθους τους με αποτέλεσμα την παραγωγή περισσότερων αλλά μικρότερων κόκκων. Εάν ο στόχος μας από την καλλιέργεια είναι η αύξηση του μεγέθους των κόκκων, όπως δηλαδή συμβαίνει στα βυνοκρίθαρα, τότε είναι σημαντικό να αποφύγουμε την υπερβολική χορήγηση αζώτου.

Το άζωτο επηρεάζει σημαντικά την περιεκτικότητα των πρωτεϊνών στους κόκκους.

Υψηλές δόσεις εφαρμογής αζώτου την άνοιξη, αυξάνουν την περιεκτικότητα της πρωτεΐνης στους κόκκους του κριθαριού. Το ίδιο συμβαίνει και στις περιπτώσεις που η ανοιξιάτικη λίπανση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο της καλλιέργειας (αργή εφαρμογή).

Το γεγονός αυτό μπορεί να είναι επιθυμητό για τα κριθάρια που προορίζονται για ζωοτροφές όχι όμως και για εκείνα που προορίζονται για τη ζυθοποιία, αφού η υψηλή περιεκτικότητα των κόκκων σε πρωτεΐνη είναι μη επιθυμητό χαρακτηριστικό από τη βιομηχανία.

Φώσφορος

Ο φώσφορος έχει σημαντικό ρόλο στην παροχή ενέργειας που βοηθάει στην αναδιανομή των αποθηκευμένων υδατανθράκων των φυτών προς τους κόκκους και στην επίτευξη ενός καλύτερου μεγέθους τους. Διαφυλλικές εφαρμογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση του τελικού μεγέθους των κόκκων.

Κάλιο

Το κάλιο βοηθάει την κινητικότητα των θρεπτικών στοιχείων μέσα στο φυτό ρυθμίζοντας το ρυθμό της διαπνοής του. Το κάλιο βοηθάει επίσης στην αποφυγή της πρόωρης γήρανσης που συχνά προκαλείται από την ξηρασία κατά τη διάρκεια του γεμίσματος των κόκκων. Η επαρκής τροφοδοσία καλίου παρατείνει την περίοδο του γεμίσματος των κόκκων βελτιώνοντας το βάρος τους.

Έρευνες έχουν δείξει πως ο ψευδάργυρος, ο χαλκός, το μαγγάνιο και το βόριο ασκούν θετική επίδραση στο βάρος χιλίων σπόρων (TGW) στο κριθάρι.