Ιστορική αναδρομή της εξέλιξης των σιτηρών

Αν και το ρύζι είναι η δεύτερη παραγόμενη καλλιέργεια δημητητριακών σε παγκόσμιο επίπεδο, η παραγωγή του περιορίζεται κυρίως στη Δυτική και Ανατολική Ασία. Η καλλιέργεια του σιταριού ξεκίνησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια, με προέλευση τη Μέση Ανατολή. Ονομάστηκε Einkorn (Triticum monococcum) και γενετικά κατατάσσεται ως διπλοειδές φυτό, με δύο σειρές χρωμοσωμάτων.

Την ίδια περίοδο ιστορικά, αναφέρεται και η εμφάνιση του Emmer (Triticum turgidum ssp. dicoccum) ως μια φυσική διασταύρωση μεταξύ δύο άγριων αγρωστωδών που εμφανίζονται ως δότες του γονιδιώματος – το άγριο Τtriticum monococcum ssp.aegilopoides (T.boeticum) και το Triticum urartu. Τα δύο αυτά αγρωστώδη ήταν διπλοειδή, που σήμαινει ότι το νέο σιτάρι Emmer (Triticum turgidum ssp. dicoccum) που δημιουργήθηκε ήταν τετραπλοειδές, είχε δηλαδή τέσσερα σετ χρωμοσωμάτων. Το σκληρό σιτάρι είναι επίσης τετραπλοειδές και αναπτύχθηκε μέσω μιας φυσικής διασταύρωσης, ακριβώς όπως συνέβη με το σιτάρι Emmer στην αρχαιότητα. Με την πάροδο των χρόνων οι παραγωγοί συνέχισαν να κάνουν επιλογές στις ποικιλίες σιταριού που έδειχναν ευνοϊκά χαρακτηριστικά - ευκολία συγκομιδής, απόδοση κλπ., οπότε και άρχισαν να κυριαρχούν σταδιακά νεότερες ποικιλίες.

Η όλυρα ή ντίνκελ, αλλά και το μαλακό σιτάρι έγιναν οι προτιμώμενοι τύποι σιταριού παγκοσμίως. Αυτές οι δύο ποικιλίες ήταν και πάλι το αποτέλεσμα της φυσικής διασταύρωσης μεταξύ του σιταριού Emmer και του άγριου Aegilops tauschii. Ο υβριδισμός αυτός οδήγησε στην εξέλιξη εξαπλωειδών ποικιλιών με έξι σετ χρωμοσωμάτων (δηλ. σύνολο 42 χρωμοσώματα), σαφώς διαφορετικά από τα 14 χρωμοσώματα των αρχικών ειδών. Αυτή η φυσική γενετική εξέλιξη, ενώ ήταν πολύ επιτυχημένη, χρειάστηκε πολλά χρόνια για να πραγματοποιηθεί. Σήμερα, όμως, με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας αναζητούνται τρόποι ώστε η γενετική διαχείριση να γίνεται πιο γρήγορα και αποτελεσματικά με στοχευμένη γενετική βελτίωση χαρακτηριστικών.